Opvoeding en herstel

Wat is er toch aan de hand met ons mensen? Kijk eens om je heen; misdaadcijfers groeien, schoolverlaters worden er steeds meer, lagere opleidingen, gesjoemel met diploma's, corruptie binnen de regeringen, leuke verkiezingspraatjes en daarna niks meer. Waar gaan we de verkeerde weg op?

Ergens op onze levensweg missen we een stukje begeleiding of training over hoe we keuzes moeten maken. En dit terwijl het eigenlijk voor bijvoorbeeld ouders relatief makkelijk is om in de gaten te houden. Laten we eens het leven van een jongen volgen vanaf zijn geboorte.

Een kind wordt (normaal gesproken) geboren uit de liefde tussen twee mensen. Er zijn tot nu toe in elk geval twee mensen voor nodig. Vlak  na de geboorte zal de moeder een iets grotere rol spelen dan de vader, maar beide ouders hebben vanaf dat moment al invloed op de kleine. Alles wat er op dat moment gedaan wordt, manier van praten, spanningen, ruzies, gewoonten, dat alles wordt langzaam aan al opgeslagen en na verloop van tijd herkent. Kijk maar naar hoe hij reageert als er standaard geluiden te horen zijn. Het openen van de koelkast, een voordeur, de hond. Allemaal een vorm van herkenning. Dat neemt hij mee als hij ouder wordt en opgroeit. De belangrijkste voorbeelden die hij op gaat volgen en na gaat doen, leert hij van zijn eigen ouders. Laten we zelf immers niet zien hoe het moet? Hoeveel volwassenen kunnen zich inhouden om geen 'babytaal' tegen de kleine te gaan praten? De "goo-goo's" en "gaa-gaa's" zijn niet van de lucht bij de kraamvisite. En wat een plezier hebben we als de kleine in die taal antwoord! Mooier wordt het nog als de jongen wat ouder is geworden. Dan zeggen we de hele dag "papa" of "mama" tegen hem, zodat hij onze 'namen' uit kan spreken. En warempel, na lang genoeg oefenen lukt het ook nog! Oefening baart kunst, al moet je wel weten wát je moet oefenen. En daar is een voorbeeld voor nodig. En op die leeftijd weet je nog niet of het goed is of slecht. Ziet een kind zijn ouders alleen maar zonder bestek eten bijvoorbeeld, dan zal het zelf ook geen bestek gebruiken. Alle dagelijkse dingen worden al heel snel opgeslagen. Alles wat je doet wordt zorgvuldig bekeken.

Als de kleine vent een leeftijd heeft gekregen om met andere kleine kinderen te spelen, dan zien we daar vaak al dingen terug die ze ergens opgevangen hebben. Het eten zonder bestek bijvoorbeeld. Waarom moet het wel als er anderen bij zijn, 'normaal' doen we dat toch ook niet? Als ik ergens mee wil spelen, dan pak ik het gewoon. Mijn vader pakt ook altijd de krant bij mijn moeder uit de handen zonder het te vragen. Waarom moet ik het dan wel vragen?

Het is niet voldoende om onze kinderen te vertellen hoe ze zich moeten gedragen, het is een kwestie van laten zien hoe we willen dat ze zich gedragen. Kinderen volgen automatisch het voorbeeld van hun ouders /  voogden. Ze doen het gewoon na. Ze kopiëren het gedrag dat ze zien, en dan vooral van de mensen tegen wie ze opkijken. Wij als ouders moeten ons dus goed beseffen dat het niet alleen een mooi verhaal is wat we tegen onze kinderen vertellen. Het gaat erom dat de woorden die we uitspreken onderbouwd worden met ons eigen gedrag.

Nog even terug naar onze jongen. Hij is inmiddels tiener geworden en heeft een vriendinnetje gekregen. Als zijn vader zonder respect al de krant bij zijn moeder uit de handen trok, en er meer van dat soort signalen afgegeven zijn in zijn vroege jeugd, hoe zal hij dan nu zijn vriendinnetje behandelen? De kans is groot dat hij ook bij haar regelmatig iets uit de handen trekt en dat heel normaal vind. Dat hij haar zonder na te denken aan de kant zet voor iets anders. En dat zijn nog de goede verhalen. In het uiterste geval kan het ook heel anders uitpakken. 

Stel je vader is een seriemoordenaar. Hij steekt dat ook niet onder stoelen of banken thuis. Zelf heb je een vriend die tegen je zegt dat je moeder geld heeft gestolen. Wat doe je dan met die vriend? Praten heb je niet geleerd, dus je brengt hem naar de plek waar je vader al zijn moorden gepleegd heeft. Overdreven verhaal? Onderstaand stukje komt uit de krant Trouw van 25 oktober 2011. Het voorbeeld was dan geen vader, maar wel een familielid.

De zeven slachtoffers van seriemoordernaar Ivan Milat, familie van de Australische tiener. © reuters

Een Australische tiener heeft bekend dat hij een 17-jarige jongen vorig jaar vermoordde met een bijl. De dader is familie van seriemoordenaar Ivan Milat, die bekend werd als de 'backpacker-moordenaar', nadat hij zeven rugzaktoeristen vermoordde. De tiener pleegde zijn moord in hetzelfde bos als zijn familielid en zei tegen zijn vrienden: 'Dat is wat mijn familie doet.'

Deze jongen kende geen andere oplossing. "Dat is wat mijn familie doet". Hij volgde het voorbeeld dat hij door de jaren heen had gekregen. Je kunt hem vertellen dat het verkeerd is wat hij doet, maar zijn familielid doet het toch ook? En die was ook nog niet eerder gepakt. Als een voorbeeld figuur in het gezin ontbreekt, dan kijken kinderen verder, naar iemand waar ze wel tegen op kijken en die ze als voorbeeld kunnen nemen. 

Natuurlijk is het niet makkelijk om altijd het juiste voorbeeld te zijn. We worden allemaal wel eens boos of zeggen dingen waarvan we achteraf spijt hebben. Ook hoe we dan reageren is belangrijk. Zeggen we ook daadwerkelijk dat het ons spijt, of blijft het bij denken; "dat moet ik een volgende keer toch anders doen?"

Er zijn diverse boeken verschenen om te helpen met de opvoeding. Want al gaat heel wat vanzelf als je ouder van een kind wordt, er zijn toch ook vaak nog een heleboel vragen.

Om te beginnen moet der relatie tussen man en vrouw goed zijn. Dat is het fundament van het kind. Efeziërs 5:21-28 : "Onderwerp u aan elkaar uit ontzag voor Christus. Vrouwen, voeg u naar uw man net zoals u zich voegt naar de Here. De man leidt zijn vrouw, zoals Christus zijn Gemeente leidt, Hij gaf zijn leven om haar te redden! Dus, vrouwen, u moet zich in alles naar uw man voegen, zoals de Gemeente zich naar Christus voegt. Mannen, geef uw vrouw dezelfde liefde als Christus aan zijn Gemeente gaf, toen Hij Zich volledig voor haar opofferde. Christus zonderde zijn Gemeente voor Zichzelf af. Zijn woord was als een bad dat haar reinigde. Hij wilde dat de Gemeente stralend voor Hem zou staan, volmaakt, zonder vlek of rimpel. Zij moest heilig en zuiver zijn. Zo moeten ook de mannen hun vrouw liefhebben en verzorgen als hun eigen lichaam. Want als de man zijn vrouw liefheeft, heeft hij ook zichzelf lief."

En hoe geven we dan het goede voorbeeld aan onze kinderen? Efeziërs 5:1 Volg Gods voorbeeld in alles, zoals een geliefd kind zijn vader nadoet. 

En wát geven we aan onze kinderen? Lucas 11:11-13 "Velen van jullie hebben kinderen. Als je zoon je om een vis vraagt, geef je hem dan een slang? Of als hij om een ei vraagt, geef je hem dan een schorpioen? Natuurlijk niet! Dus, al ben je slecht, je geeft je kinderen toch wat zij nodig hebben. Hoeveel te meer zal je hemelse Vader de Heilige Geest geven aan wie Hem daarom vragen?"

Laten we niet vergeten dat kinderen onze toekomst zijn. Als wij hen goed opvoeden en de juiste dingen leren, zullen zij dat toepassen als wij het nodig hebben. Kinderen horen te beginnen daar waar hun ouders eindigen, en ze moeten niet alles weer opnieuw uit moeten vinden zodat ze niet verder komen dan de ouders. En daarom worden we op onze hoge leeftijd weer net als een kind. Hulpbehoevend, gedachten uit ons verleden spelen weer op, we worden weer als een kind opdat we als een kind in het Koninkrijk van God kunnen geloven.

Markus 10:13-16 "Enkele moeders brachten hun kinderen bij Jezus. Zij wilden graag dat Hij ze zou aanraken, maar de leerlingen traden daartegen op. Jezus zag het en nam hun dat kwalijk. ‘Laat die kinderen toch bij Mij komen,’ zei Hij. ‘Houd ze niet tegen, want het Koninkrijk van God is juist voor wie is zoals zij. Het is zelfs zo dat wie niet als een kind in het Koninkrijk van God gelooft, er nooit kan komen.’  Hij nam de kinderen in zijn armen, legde zijn handen op hun hoofd en zegende hen.