Zien ogen alles? Of worden ogen niet gezien?

Door andere ogen bekeken

Soms gaan mijn gedachten zomaar met mij op pad. Regelmatig denk ik dan na over hoe alles is begonnen, en hoe je mensen kunt vertellen over het begin. In de loop der tijden zijn er zoveel variaties geweest op het begin van de wereld. Zoveel 'wetenschappelijk bewezen' theorieën die inmiddels de tand der tijd ook niet kunnen doorstaan. Toch is er een verhaal of theorie die nog steeds staat. Die zelfs steeds vaker ondersteund wordt door ontdekkingen in de 'wetenschap'. Soms is ook het ontbreken van bewijs voor het één, juist bewijs voor het bestaan van het ander. 

Waar ik aan moest denken? Aan de kleur van iemands ogen. Jawel, je leest het goed. Wat heeft de kleur van een oog met het ontstaan van de wereld te maken? Misschien niets, misschien wel alles. 

Stel je eens voor; als iemand die in evolutie gelooft deze vraag zou moeten beantwoorden, dan zal hij vast beginnen over de functie van de kleur van het oog. Hele verhalen over lange en korte golflengten (van licht) zou verklaren waarom noordelijke landen meer mensen met blauwe ogen bevatten dan landen die meer bij de evenaar liggen. Zelfs verhalen over één 'drager' in een stam die door voortplanting binnen de stam een kind met blauwe ogen voort zou kunnen brengen. 

Algemeen wordt aangenomen dat het te maken heeft met de genen van een persoon. Genen en pigmentatie. Weinig pigment geeft een blauwe kleur, en veel pigment een donkere kleur.

Wikipedia zegt het op de volgende manier:

De iris bepaalt de kleur van het oog zoals wij die ervaren. Blauwe of bruine ogen zijn feitelijk blauwe of bruine irissen. Een oog met weinig pigmentatie is blauw en een oog met veel pigmentatie is bruin. De kleur van de iris is een polygene eigenschap en wordt bepaald door het aantal en type van pigmenten. Mens en dier hebben vele fenotypevariaties. Deze variaties ontstaan door verschillen in de verhouding tussen de twee types melanine namelijk eumelanine en feomelanine.

Drie elementen in de iris dragen bij tot de uiteindelijke kleur. De hoeveelheid melanine in het pigmentepitheel, de hoeveelheid melanine in het stroma en de dichtheid van het stroma. Alle ogen bevatten in het epitheel het zwarte pigment eumelanine. De dichtheid van het stroma bepaalt vooral de hoeveelheid licht die geabsorbeerd wordt door het onderliggende epitheliumpigment. Ook kan iemand twee verschillende kleuren iris hebben. Dit wordt heterochromie genoemd.

Maar liefst niet minder dan 15 genen zouden de kleur van de ogen (iris) bepalen. Een ingewikkeld stukje lichaam dus. Maar waarom kunnen ogen dan verkleuren? Het is bekend dat lichte ogen bijvoorbeeld donkerder kunnen worden en andersom. En dan heb ik het over dezelfde persoon, dus niet een verandering over duizenden jaren. Heeft het inderdaad dan met seksuele aantrekkelijkheid te maken? Dat zegt men ook over blond haar. Blond haar en blauwe ogen moet dus zeer seksueel aantrekkelijk zijn. Mijn vrouw heeft donker haar en bruine ogen. Wat zou dat dan betekenen?

En bij dieren?

Gaan die verhalen ook op voor dieren? 

Als we naar de dieren in het noorden gaan kijken (erg noordelijk) dan zien we bij de ijsbeer en de pinguïn hoofdzakelijk zwarte ogen. Niet blauw dus, wat je zou verwachten, maar zwart. Zij hebben een extra laagje over de ogen ter bescherming van het felle licht en de weerkaatsing van het licht in de sneeuw. Ook heeft het met het kijken onder water te maken. "custom made" dus eigenlijk. 

Wat meer in de buurt kunnen we uilen bekijken. Oogkleuren zwart, oranje en geel (hoofdzakelijk). Uilen met zwarte ogen jagen s'nachts, die met oranje ogen jagen ook in de schemering en geel, je raad het al, hoofdzakelijk overdag. Er zijn uitzonderingen. 

En zo kunnen we alle organismen langs gaan. Elk heeft zijn eigen karakteristiek en daarmee zijn eigen kleur.  

Voorzetje

Tot slot nog even dit: Zoals gezegd lijken er meer dan 15 genen betrokken te zijn bij alleen al de kleur van de ogen. Wanneer vond de evolutie het nodig om de nakomelingen van dat stofdeeltje van ogen te voorzien? Wat was daarvoor de reden? Tot die tijd had het stofdeeltje zich toch aardig in leven gehouden? Stof tot nadenken?

Onze voorouders?